Phân tích bệnh suy giáp và cường giáp: Cơ chế và biện pháp ngăn chặn

[Master]

1. Bệnh suy giáp (Hypothyroidism)​

Định nghĩa: Suy giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động kém, không sản xuất đủ hormone T3 (triiodothyronine) và T4 (thyroxine), dẫn đến giảm quá trình chuyển hóa trong cơ thể.
Cơ chế ảnh hưởng:

• Giảm tổng hợp hormone giáp: Do viêm giáp Hashimoto (tự miễn), thiếu iod, phẫu thuật cắt giáp, xạ trị hoặc do thuốc.
  • Chậm chuyển hóa: Giảm tiêu thụ oxy, giảm sinh nhiệt → mệt mỏi, tăng cân, sợ lạnh.
  • Rối loạn lipid máu: Tăng cholesterol do giảm thoái giáng LDL.
  • Tích nước: Phù niêm (da khô, phù mặt) do ứ đọng glycosaminoglycans.
  • Tim mạch: Nhịp chậm, huyết áp thấp do giảm tác động catecholamine.

Biện pháp ngăn chặn:

• Bổ sung hormone giáp: Levothyroxine (T4) suốt đời, điều chỉnh liều theo TSH.
• Dinh dưỡng: Đủ iod (hải sản, muối iod), hạn chế goitrogenic (đậu nành, cải bắp sống).
• Theo dõi định kỳ: Kiểm tra TSH, T4 tự do để điều chỉnh liều.
• Phòng ngừa nguyên nhân: Điều trị viêm giáp tự miễn, tránh thiếu iod.

---

2. Bệnh cường giáp (Hyperthyroidism)​

Định nghĩa: Tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất dư thừa T3/T4, tăng tốc chuyển hóa.
Cơ chế ảnh hưởng:

• Nguyên nhân chính: Basedow (tự miễn), bướu giáp đa nhân, viêm giáp.
  • Tăng tiêu thụ năng lượng: Sụt cân nhanh dù ăn nhiều, vã mồ hôi, sợ nóng.
  • Tim mạch: Nhịp nhanh, rung nhĩ, tăng huyết áp do kích thích adrenergic.
  • Thần kinh cơ: Run tay, yếu cơ, kích thích, mất ngủ.
  • Mắt: Lồi mắt (trong Basedow) do phù nề mô hốc mắt.

Biện pháp ngăn chặn:

• Thuốc kháng giáp: Methimazole, PTU (ức chế tổng hợp hormone).
  • Basedow: Thuốc kháng giáp, xạ trị I-131 hoặc phẫu thuật.
  • Bướu giáp: Phẫu thuật nếu chèn ép.
• Kiểm soát triệu chứng: Propranolol (giảm nhịp tim, run).
• Dinh dưỡng: Đủ calo, bổ sung vitamin, hạn chế iod nếu cường giáp nặng.
• Theo dõi: Định lượng FT4, TSH, phát hiện cơn bão giáp (thyrotoxicosis).

---

3. So sánh chính​

Kết luận​

• Suy giáp và cường giáp đều gây rối loạn chuyển hóa nghiêm trọng nhưng với cơ chế ngược nhau.
• Phòng ngừa tiến triển: Tuân thủ điều trị, dinh dưỡng phù hợp, tầm soát định kỳ.
• Chú ý biến chứng: Suy giáp (phù niêm, hôn mê myxedema), cường giáp (bão giáp, suy tim).

Cần thăm khám nội tiết sớm khi có triệu chứng để điều chỉnh kịp thời!