Trong những năm gần đây, công tác giáo dục ở trường phổ thông đứng trước nhiều thách thức chưa từng có. Không khó để nhận ra rằng ngày càng xuất hiện nhiều hơn các trường hợp học sinh có biểu hiện chưa ngoan, lệch chuẩn hành vi, giảm sút động lực học tập, và đặc biệt là tình trạng “hổng kiến thức” trầm trọng ở một bộ phận khá lớn học sinh.
Là người trực tiếp đứng lớp, tôi nhận thấy sự sa sút này không đến từ một nguyên nhân đơn lẻ. Nó là hệ quả của một hệ sinh thái giáo dục vận hành chưa thật sự đồng bộ: xã hội – gia đình – nhà trường – giáo viên – học sinh. Và chỉ khi nhìn nhận rõ từng khía cạnh, chúng ta mới có thể tìm ra giải pháp phù hợp.
1. Tác động từ xã hội: Cơn bão thông tin và khoảng trống hỗ trợ
Học sinh ngày nay lớn lên trong môi trường thông tin rộng mở. Mọi nội dung – tốt có, xấu có – chỉ cách các em một cú chạm màn hình. Nhưng không phải em nào cũng đủ bản lĩnh để sàng lọc, để nói “không” với những thứ độc hại trên mạng xã hội, game online hay các trào lưu lệch lạc.
Điều đáng nói là phần lớn trẻ em chưa nhận được sự hỗ trợ tâm lý đúng mức. Khi gặp bế tắc, các em ít có nơi để chia sẻ, ít người hướng dẫn, khiến nhiều em dễ cuốn theo những tác động tiêu cực.
2. Gia đình: Yêu con bằng tiền nhưng quên dạy con bằng giá trị
Một thực tế đáng buồn là nhiều gia đình quá bận rộn với chuyện kiếm sống, xem kinh tế là ưu tiên duy nhất. Trẻ có thể được chu cấp đầy đủ vật chất, nhưng thiếu sự quan tâm tinh thần, thiếu định hướng về nhân cách, thiếu người lắng nghe.
Cũng không ít phụ huynh thiếu kỹ năng giáo dục con trong bối cảnh công nghệ phát triển quá nhanh. Thậm chí, một số buông lỏng quản lý hoặc phó mặc hoàn toàn cho nhà trường. Hệ quả là học sinh dễ sa vào cám dỗ, đánh mất phương hướng học tập và rèn luyện.
3. Nhà trường: Nhiều nơi chú trọng thành tích hơn giá trị cốt lõi
Không thể phủ nhận rằng ở một số trường, công tác giáo dục đạo đức và hành vi vẫn chưa được đặt đúng trọng tâm. Một số biện pháp kiểm tra, giám sát còn mang tính hình thức, không tạo ra sự chuyển biến thực chất.
Khi nhà trường quá chú trọng danh tiếng, thành tích, chỉ tiêu… thì việc xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, nhân văn – điều cốt lõi thật sự của một cơ sở giáo dục – đôi khi bị xem nhẹ. Đây là nguyên nhân khiến nhiều học sinh “lớn lên trong trường nhưng không trưởng thành trong tính cách”.
4. Một bộ phận giáo viên: Áp lực, hạn chế kỹ năng và sự nóng vội
Giáo viên chính là người gần học sinh nhất, nhưng cũng là người chịu nhiều áp lực nhất. Một số thầy cô vì quá tải công việc hoặc thiếu kỹ năng tâm lý đã trở nên cứng nhắc trong xử lý tình huống. Một số ít lại thiếu sự công bằng do ảnh hưởng từ các mối quan hệ bên ngoài hoặc dạy thêm – học thêm.
Không ít giáo viên mong học sinh tiến bộ nhanh, nhưng khi các em thay đổi chậm thì lại mất kiên nhẫn, dễ nóng vội, vô tình tạo thêm áp lực khiến học sinh thu mình hoặc phản ứng tiêu cực.
5. Từ chính bản thân học sinh: Lười học, lệch chuẩn, thiếu mục tiêu
Cuối cùng, không thể không nhắc đến nguyên nhân đến từ học sinh. Một bộ phận các em ham chơi, nghiện game, nghiện mạng xã hội, yêu đương thiếu chín chắn, hoặc xa đà vào các hành vi lệch chuẩn.
Điều chung ở nhiều em là:
Kết luận: Trẻ em không bao giờ sai một mình
Điều quan trọng nhất chúng ta cần hiểu là: Học sinh không phải nguyên nhân duy nhất. Các em chỉ là người gánh chịu hậu quả từ nhiều lỗ hổng trong hệ thống giáo dục và xã hội.
Muốn thay đổi, cần có sự phối hợp đồng bộ:
Master
Là người trực tiếp đứng lớp, tôi nhận thấy sự sa sút này không đến từ một nguyên nhân đơn lẻ. Nó là hệ quả của một hệ sinh thái giáo dục vận hành chưa thật sự đồng bộ: xã hội – gia đình – nhà trường – giáo viên – học sinh. Và chỉ khi nhìn nhận rõ từng khía cạnh, chúng ta mới có thể tìm ra giải pháp phù hợp.
1. Tác động từ xã hội: Cơn bão thông tin và khoảng trống hỗ trợ
Học sinh ngày nay lớn lên trong môi trường thông tin rộng mở. Mọi nội dung – tốt có, xấu có – chỉ cách các em một cú chạm màn hình. Nhưng không phải em nào cũng đủ bản lĩnh để sàng lọc, để nói “không” với những thứ độc hại trên mạng xã hội, game online hay các trào lưu lệch lạc.
Điều đáng nói là phần lớn trẻ em chưa nhận được sự hỗ trợ tâm lý đúng mức. Khi gặp bế tắc, các em ít có nơi để chia sẻ, ít người hướng dẫn, khiến nhiều em dễ cuốn theo những tác động tiêu cực.
2. Gia đình: Yêu con bằng tiền nhưng quên dạy con bằng giá trị
Một thực tế đáng buồn là nhiều gia đình quá bận rộn với chuyện kiếm sống, xem kinh tế là ưu tiên duy nhất. Trẻ có thể được chu cấp đầy đủ vật chất, nhưng thiếu sự quan tâm tinh thần, thiếu định hướng về nhân cách, thiếu người lắng nghe.
Cũng không ít phụ huynh thiếu kỹ năng giáo dục con trong bối cảnh công nghệ phát triển quá nhanh. Thậm chí, một số buông lỏng quản lý hoặc phó mặc hoàn toàn cho nhà trường. Hệ quả là học sinh dễ sa vào cám dỗ, đánh mất phương hướng học tập và rèn luyện.
3. Nhà trường: Nhiều nơi chú trọng thành tích hơn giá trị cốt lõi
Không thể phủ nhận rằng ở một số trường, công tác giáo dục đạo đức và hành vi vẫn chưa được đặt đúng trọng tâm. Một số biện pháp kiểm tra, giám sát còn mang tính hình thức, không tạo ra sự chuyển biến thực chất.
Khi nhà trường quá chú trọng danh tiếng, thành tích, chỉ tiêu… thì việc xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, nhân văn – điều cốt lõi thật sự của một cơ sở giáo dục – đôi khi bị xem nhẹ. Đây là nguyên nhân khiến nhiều học sinh “lớn lên trong trường nhưng không trưởng thành trong tính cách”.
4. Một bộ phận giáo viên: Áp lực, hạn chế kỹ năng và sự nóng vội
Giáo viên chính là người gần học sinh nhất, nhưng cũng là người chịu nhiều áp lực nhất. Một số thầy cô vì quá tải công việc hoặc thiếu kỹ năng tâm lý đã trở nên cứng nhắc trong xử lý tình huống. Một số ít lại thiếu sự công bằng do ảnh hưởng từ các mối quan hệ bên ngoài hoặc dạy thêm – học thêm.
Không ít giáo viên mong học sinh tiến bộ nhanh, nhưng khi các em thay đổi chậm thì lại mất kiên nhẫn, dễ nóng vội, vô tình tạo thêm áp lực khiến học sinh thu mình hoặc phản ứng tiêu cực.
5. Từ chính bản thân học sinh: Lười học, lệch chuẩn, thiếu mục tiêu
Cuối cùng, không thể không nhắc đến nguyên nhân đến từ học sinh. Một bộ phận các em ham chơi, nghiện game, nghiện mạng xã hội, yêu đương thiếu chín chắn, hoặc xa đà vào các hành vi lệch chuẩn.
Điều chung ở nhiều em là:
- Thiếu thói quen tự học
- Thiếu động lực
- Thiếu mục tiêu sống
- Thiếu khả năng quản lý cảm xúc và thời gian
Kết luận: Trẻ em không bao giờ sai một mình
Điều quan trọng nhất chúng ta cần hiểu là: Học sinh không phải nguyên nhân duy nhất. Các em chỉ là người gánh chịu hậu quả từ nhiều lỗ hổng trong hệ thống giáo dục và xã hội.
Muốn thay đổi, cần có sự phối hợp đồng bộ:
- Gia đình đồng hành, định hướng giá trị đúng đắn
- Nhà trường nghiêm túc trong giáo dục nhân cách
- Giáo viên mềm dẻo, thấu hiểu, công bằng và trách nhiệm
- Xã hội tạo môi trường truyền thông lành mạnh
- Và học sinh được dẫn dắt để tự quản lý bản thân tốt hơn
Master
