Quá trình tiêu hóa thức ăn trong hệ tiêu hóa người

[Master]

Hệ tiêu hóa con người gồm một loạt các cơ quan thực hiện chức năng tiêu hóa thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng và bài tiết chất thải. Quá trình tiêu hóa thức ăn được chia thành nhiều giai đoạn, bao gồm tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học.

1. Miệng (Khoang miệng)

• Tiêu hóa cơ học: Quá trình nhai và nghiền thức ăn bằng răng, giúp thức ăn nhỏ hơn, dễ dàng tiêu hóa hơn. Nước bọt chứa enzyme amylase bắt đầu phân hủy tinh bột thành các phân tử đường đơn giản (maltose).
• Tiêu hóa hóa học: Nước bọt có chứa enzyme amylase xúc tác quá trình tiêu hóa carbohydrate, giúp chuyển hóa một phần tinh bột thành maltose ngay trong miệng.

2. Thực quản

• Sau khi nuốt, thức ăn được đẩy xuống thực quản thông qua quá trình nhu động thực quản (các cơn co bóp liên tục của các cơ dọc và ngang).
• Thực quản dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày mà không có quá trình tiêu hóa nào diễn ra tại đây.

3. Dạ dày

• Tiêu hóa cơ học: Dạ dày co bóp để nhào trộn thức ăn với dịch vị, tạo thành chất lỏng nhão gọi là dịch chime.
• Tiêu hóa hóa học: Dạ dày tiết ra axit hydrochloric (HCl) và enzyme pepsin, bắt đầu tiêu hóa protein thành các peptide nhỏ hơn. HCl tạo môi trường axit giúp hoạt hóa pepsin và tiêu diệt vi khuẩn.
• Chất nhầy: Lớp chất nhầy bao phủ niêm mạc dạ dày bảo vệ nó khỏi tác động ăn mòn của axit HCl.

4. Ruột non

• Đây là cơ quan tiêu hóa chính, nơi diễn ra phần lớn quá trình tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất.

a. Tá tràng (Phần đầu ruột non)

• Mật (từ gan và túi mật): Có vai trò nhũ tương hóa chất béo, giúp phân nhỏ chất béo thành các giọt nhỏ hơn, tạo điều kiện cho enzyme lipase tiêu hóa lipid.
• Dịch tụy (từ tụy): Chứa nhiều enzyme quan trọng như amylase (tiêu hóa carbohydrate), lipase (tiêu hóa lipid), và trypsin (tiêu hóa protein).
• Bicarbonate: Trung hòa axit từ dạ dày khi thức ăn chuyển sang ruột non, giúp duy trì pH phù hợp cho hoạt động của enzyme.

b. Tiêu hóa hóa học

• Carbohydrate: Amylase tụy tiếp tục phân hủy carbohydrate thành đường đơn như glucose.
• Protein: Trypsin và các enzyme khác từ dịch tụy phân giải protein thành các axit amin.
• Lipid: Lipase tụy phân giải chất béo thành glycerol và acid béo nhờ vào sự hỗ trợ của mật.

c. Hấp thụ dưỡng chất

• Các dưỡng chất sau khi tiêu hóa thành các đơn vị nhỏ hơn (glucose, axit amin, glycerol, acid béo) sẽ được hấp thụ qua thành ruột non vào máu hoặc hệ bạch huyết để được phân phối đến các cơ quan trong cơ thể.

5. Ruột già (Đại tràng)

• Hấp thụ nước và chất điện giải: Sau khi quá trình tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất kết thúc ở ruột non, các chất còn lại chuyển sang ruột già, nơi nước và chất điện giải được hấp thụ lại, giúp tạo phân.
• Hệ vi khuẩn đường ruột: Các vi khuẩn ở ruột già phân hủy một số chất còn lại và sản xuất vitamin K và B12.
• Tạo phân: Chất thải không tiêu hóa được, cùng với nước và vi khuẩn chết, tạo thành phân và được đưa tới trực tràng để bài tiết.

6. Trực tràng và Hậu môn

• Bài tiết: Phân được lưu trữ trong trực tràng và khi trực tràng đầy, phản xạ bài tiết sẽ được kích hoạt, dẫn đến quá trình đào thải phân ra ngoài qua hậu môn.

Tóm tắt

Quá trình tiêu hóa thức ăn ở người diễn ra qua các giai đoạn:

1. Miệng: Nhai và tiêu hóa tinh bột.
2. Thực quản: Đưa thức ăn xuống dạ dày.
3. Dạ dày: Tiêu hóa protein.
4. Ruột non: Tiêu hóa hoàn chỉnh các chất và hấp thụ dưỡng chất.
5. Ruột già: Hấp thụ nước và hình thành phân.
6. Trực tràng, hậu môn: Bài tiết phân ra ngoài.